In Soesterberg: “Ze vochten voor mensen die ze nooit zouden ontmoeten”
“Vandaag denken we aan iedereen die niet terugkeerde. En aan iedereen die nu, in deze tijd, zijn leven in de waagschaal stelt.” Het waren de woorden van defensieminister Ruben Brekelmans bij het Monument voor Gevallen Vliegers op de voormalige vliegbasis Soesterberg. Een van de vele herdenkingsplekken in ons land.
De minister sprak over de gesneuvelde vliegers: Kees Goemans en Oleksii Mes. “Twee jonge mannen. Twee verhalen. Eén keuze: opstaan tegen onrecht en agressie.”
De Nederlander Kees Goemans was 21 jaar toen de oorlog uitbrak. Hij werkte in Engeland in de bloembollenexport. In 1941 trad hij toe tot de Royal Air Force Volunteer Reserve. “Hij had kunnen blijven. Maar hij koos ervoor om te dienen”, zei Brekelmans.
Na een vliegopleiding vloog Kees in 1944 met zijn Halifax-bommenwerper tientallen missies boven vijandelijk gebied. Op 4 november voor het laatst. Het doel was de raffinaderij bij Bochum. Tijdens die missie werd zijn toestel geraakt door luchtafweergeschut. Een granaat explodeerde naast Kees. “Hij werd uit zijn stoel geslingerd en was waarschijnlijk op slag dood. Het lichaam van Kees werd nooit gevonden.”
Defensieminister Ruben Brekelmans bij het Monument voor Gevallen Vliegers op de voormalige vliegbasis Soesterberg.
Niet perfect, maar goed genoeg
Toch leerde hij ermee vliegen, in 6 maanden tijd. Niet perfect, maar goed genoeg. “Om zijn luchtmacht, zijn land, zijn mensen te dienen. Mes keerde terug naar Oekraïne. En sneuvelde. Hij haalde nog 3 kruisraketten en een drone neer, voordat zijn toestel werd geraakt. Hij redde anderen. En gaf zijn leven”, aldus Brekelmans.
Kees Goemans vocht niet voor zichzelf. Oleksii Mes evenmin, benadrukte de minister. “Zij vochten voor mensen die ze nooit zouden ontmoeten. Voor een toekomst die ze zelf niet zouden meemaken. En dat is misschien wel de kern van ware moed.” Herdenken is een begin, stelde hij. “Wij herdenken niet om terug te kijken. Maar om vooruit te kunnen.” Wij moeten waakzaam zijn. Weerbaar. Vastbesloten. Militair paraat. “Dat is onze opdracht. Dat is onze belofte. Want vrijheid is nooit vanzelfsprekend.”
Muziek tijdens de herdenking bij het Monument voor Gevallen Vliegers op de voormalige vliegbasis Soesterberg.
Strijdtoneel
Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal André Steur, sprak eveneens in Soesterberg. Hij nam 2 vliegers als lichtend voorbeeld.“Bijna 85 jaar geleden vielen Duitse troepen Nederland binnen. Ons grondgebied veranderde van de één op andere dag in een strijdtoneel. Moedige militairen stonden op en zorgden dat Nederland in de meidagen van 1940 niet zonder slag of stoot werd ingenomen.”
De Fokker C.5RR 619 na de noodlanding op 12 mei 1940 in de Nude tussen de Grebbeberg en Wageningen. Van Liempd werd snel na het uitstappen doodgeschoten. Eerste luitenant Theo Vrins werd krijgsgevangen gemaakt.
De Nederlandse troepen op de Grebbeberg werden in het nauw gedreven. “Er moeten vijandelijke stellingen gebombardeerd worden. Dit om de Duitse opmars te stuiten en onze jongens op de grond te helpen.”
V.l.n.r: Vrins, Hellendoorn, Hendriks, Heijting; staand: Treffers en Swagerman bij een stenen barak in Soesterberg tijdens een mobilisatieperiode in de periode 1939-1940.
6 vliegers stapten naar voren om de klus te klaren. “Steevast de eerste in lijn: de 34-jarige bakkerszoon Antoon van Liempd, beter bekend als Tonnie. Samen met luitenant-waarnemer Theo Vrins stijgt hij die avond op in zijn Fokker C.5.”
Vanwege de veel snellere Duitse vliegtuigen kunnen Tonnie en Theo niet voorkomen dat hun vliegtuig wordt geraakt. “Tonnie weet het toestel nog knap aan de grond te zetten, maar wel achter de Duitse linies.”
Foto van april 1930 van reserve sergeant-vlieger Tonnie van Liempd. Hij werd op 15 mei 1940 met zijn Fokker neergehaald en daarna door de Duitsers doodgeschoten.
De mannen verbergen zich in een droge sloot. Maar de vijand is naar hen op zoek. Tonnie wordt meteen doodgeschoten, Theo krijgsgevangen gemaakt.
“Deze mindset van het zestal in de meidagen, is nog steeds één van de kernwaarden van een militair”, zei Steur. “Je zet je eigen persoonlijke belangen, je comfort en je leven vol gemak opzij... om te dienen. Je dient de ander, het team, de missie, de krijgsmacht, Nederland, onze bondgenoten.”
Archieffoto.
Missing man formatie
4 F-35 gevechtsvliegtuigen hebben de verhalen van Brekelmans en Steur kracht bijgezet. De toestellen vlogen een zogenoemde missing man formatie boven het monument. Daarbij verliet één van de toestellen de formatie. Die symboliseerde zo de gevallen kameraden.