NAVO-top 2025 

NAVO waardeert Nederlandse inzet
Het is de eerste keer dat Nederland een NAVO-top organiseert. Dat de NAVO-landen dit Nederland gunnen, is een teken dat ze waarderen wat Nederland bijdraagt aan de NAVO. Nederland was 1 van de oprichters van de NAVO in 1949. En Nederland neemt bijvoorbeeld deel aan verschillende NAVO-missies. Daarnaast werkt Nederland mee om de Oostflank van het NAVO-gebied te versterken (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) . 

Positie als betrouwbare bondgenoot verder versterken
Door de NAVO-top te organiseren, kan Nederland zijn positie als betrouwbare bondgenoot verder versterken. Er komen ongeveer 45 staatshoofden en regeringsleiders, 45 ministers van Buitenlandse Zaken en 45 ministers van Defensie naar Nederland. Tijdens de top neemt de NAVO belangrijke besluiten over vrede en veiligheid. 

Datum en locatie NAVO-top in Nederland
De NAVO-top wordt van 24 tot en met 25 juni 2025 gehouden in het World Forum in Den Haag.

NAVO-top altijd in NAVO-land
Een NAVO-top vindt plaats in het NAVO-land dat de top organiseert. Landen die lid zijn van de NAVO (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad)  melden zich aan om een top te organiseren.  De Noord-Atlantische Raad (NAR) beslist dan wie de volgende NAVO-top organiseert. De volgende NAVO-top is in Den Haag op 24 en 25 juni 2025. De vorige top was in Washington D.C., van 9 tot en met 11 juli 2024.

Uitkomsten en resultaten van NAVO-toppen
De NAVO maakt na afloop van een top besluiten bekend die zij tijdens de top neemt. Dit gebeurt via een verklaring (communiqué). De NAVO publiceert deze verklaring(en) en legt uit wat ze gaan doen. Zoals de afspraak om de defensie-uitgaven te verhogen naar 2% van het bruto nationaal product (bnp). Alle NAVO-lidstaten geven steun aan zo’n verklaring. Soms informeert de NAVO het publiek alleen door een mededeling.

De NAVO organiseert een top als daar een aanleiding voor is. Bijvoorbeeld toen Rusland Oekraïne binnenviel, omdat de veiligheidssituatie toen veranderde. NAVO-toppen vinden dus niet altijd jaarlijks plaats.

Bekijk op de website van de NAVO een compleet overzicht van de besluiten en resultaten van voorgaande toppen (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad)  (in het Engels).

Het doel van deze tour is om met Nederlanders in gesprek te gaan over de NAVO en vrede en veiligheid. De ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie organiseren de tour met medewerking van de Atlantische Commissie, Clingendael en The Hague Centre for Strategic Studies.

De tour biedt verschillende activiteiten, zoals:

• Een foto-expositie van Buitenlandse Zaken
• Een theatertour en lesprogramma’s voor middelbare scholen door de Atlantische Commissie
• Een e-sports-toernooi van Defensie
• Veteraan voor de Klas

Sessies over specifieke veiligheidsthema’s zoals (afschrikking en missies en operaties) worden georganiseerd door Clingendael en The Hague Centre for Strategic Studies.

Voorwaarden vergoeding voor schade
Burgers, bedrijven en organisaties kunnen door de NAVO-top schade lijden. Bijvoorbeeld omdat een straat voor langere tijd is afgesloten en uw winkel onbereikbaar is. Of omdat u voor een lange periode veel moet omrijden. Een deel van deze schade is altijd voor uw eigen rekening. Dit heet het ‘normaal maatschappelijk risico’.

U heeft recht op compensatie van de overheid als:

• Uw schade de drempel voor het normaal maatschappelijk (ondernemers)risico overstijgt;
• U onevenredig zwaar getroffen wordt in vergelijking met anderen;
• U deze schade niet had kunnen voorzien of voorkomen;
• Uw schade niet al op een andere manier is verzekerd.

Aanvraag indienen
Vanaf eind juni is het mogelijk om een aanvraag doen. De overheid neemt dan alle aanvragen in behandeling. Er komt een aanvraagformulier op deze website.

Behandeling van uw aanvraag
Alle aanvragen komen binnen bij Rijkswaterstaat (RWS). Vervolgens bepaalt RWS welke overheidsorganisatie verantwoordelijk is voor de afhandeling van uw aanvraag. RWS stuurt uw aanvraag door. U ontvangt bericht naar welke overheidsorganisatie uw aanvraag is doorgestuurd.

De gemeenten Den Haag (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad)  en Haarlemmermeer (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad)  en Rijkswaterstaat (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) hebben algemene informatie over nadeelcompensatie op hun website. Dit zijn voorbeelden van hoe nadeelcompensatieprocedures meestal verlopen.

Aanpassing begroting NAVO-top
In de eerste begroting schatte het kabinet de kosten van de NAVO-top op € 95 miljoen. Omdat er nu meer bekend is over de organisatie van de top, is dat bedrag aangepast. Zo is er bijvoorbeeld meer beveiliging nodig dan eerder verwacht. Ook zijn er door internationale ontwikkelingen onderdelen toegevoegd aan het programma van de top. Zoals het NATO Summit Defence Industry Forum (NSDIF). Daarnaast zijn lonen van medewerkers en prijzen van producten en diensten hoger dan verwacht.  

NAVO betaalt eigen kosten
De NAVO betaalt de eigen uitgaven. Denk aan hotelkosten voor NAVO-medewerkers. En aan de beveiliging van de zalen waar staatshoofden en regeringsleiders vergaderen.

Verder is het gebruikelijk dat het gastland bijdraagt aan de kosten voor de organisatie van een NAVO-top. Zo verdelen de landen die lid zijn van het bondgenootschap de kosten eerlijk. 

President Trump heeft in een telefoongesprek met minister-president Schoof op 22 mei laten weten dat hij naar de NAVO-top 2025 komt.

NAVO is de afkorting van de ‘Noord-Atlantische Verdragsorganisatie’. In het Engels: North Atlantic Treaty Organization (NATO). Het hoofdkwartier zit in Brussel. Nederland is lid van de NAVO (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) .

Oprichting van de NAVO
Kort na de Tweede Wereldoorlog richtten 12 landen de NAVO op. Nederland was 1 van de oprichters die op 4 april 1949 het NAVO-verdrag (het Noord-Atlantisch Verdrag (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) ) tekenden. Na die tijd besloten nog 20 landen om lid te worden van de NAVO. Zoals een aantal Oost-Europese landen die tijdens de Koude Oorlog nog onderdrukt werden door de Sovjet-Unie. Na hun onafhankelijkheid werden zij lid van de NAVO om sterker te staan tegenover Rusland. Sinds de toetreding van Finland in 2023 en Zweden in 2024 telt de NAVO nu 32 landen (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) . 

Doel van de NAVO is vrede en veiligheid
De NAVO is opgericht om de vrede te bewaren en de veiligheid van de leden te beschermen. Dat doet de NAVO vanuit waarden die alle bondgenoten belangrijk vinden. Zoals vrijheid, democratie en mensenrechten. De NAVO heeft 3 belangrijke taken: 

• afschrikken van vijanden en verdedigen van het NAVO-grondgebied; 
• voorkomen en onder controle houden van crises; 
• samenwerken op het gebied van veiligheid. 

NAVO-landen beschermen elkaar
De belangrijkste afspraak van de NAVO-landen is: een aanval op 1, is een aanval op iedereen. Dit staat in artikel 5 van het NAVO-verdrag. Bondgenoten helpen elkaar dus wanneer een van de landen wordt aangevallen. Artikel 5 is tot nu toe 1 keer geactiveerd. Dit was na de terroristische aanslagen in de Verenigde Staten op 11 september 2001. Met steun van bondgenoten begonnen de Verenigde Staten en Groot-Brittannië toen een militaire operatie om terrorisme in Afghanistan tegen te gaan (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) . 

Gezamenlijke verdediging
Om de veiligheid van de bondgenoten zo goed mogelijk te beschermen, werken de NAVO-landen nauw samen. Zo heeft de NAVO gezamenlijke verdedigingsplannen. De krijgsmachten van NAVO-landen oefenen ook vaak samen. En landen stellen militaire capaciteiten beschikbaar aan de NAVO. Bijvoorbeeld schepen, vliegtuigen en landmachteenheden. 

Gezamenlijke besluiten
De NAVO neemt politieke en militaire besluiten in de Noord-Atlantische Raad (NAR). Zulke besluiten moeten unaniem zijn: ieder NAVO-land moet het ermee eens zijn.

Lijst NAVO-landen

• Albanië;
• België;
• Bulgarije;
• Canada;
• Denemarken;
• Duitsland;
• Estland;
• Finland;
• Frankrijk;
• Griekenland;
• Hongarije;
• IJsland;
• Italië;
• Kroatië;
• Letland;
• Litouwen;
• Luxemburg;
• Montenegro;
• Nederland;
• Noord-Macedonië;
• Noorwegen;
• Polen;
• Portugal;
• Roemenië;
• Slovenië;
• Slowakije;
• Spanje;
• Tsjechië;
• Turkije;
• het Verenigd Koninkrijk;
• de Verenigde Staten;
• Zweden.

Samenwerking met andere landen
De NAVO werkt met verschillende landen samen (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) . Zo is er:

• het Partnerschap voor de vrede met verschillende West- en Oost-Europese landen
• de Mediterrane dialoog (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad)  met een aantal landen aan de Middellandse Zee
• het Samenwerkingsinitiatief van Istanbul met landen uit het Midden-Oosten en zijn er verschillende wereldwijde partners.

Aanbestedingen NAVO-projecten
Een NAVO-aanbesteding gaat meestal via International Competitive Bidding (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad)  (ICB, website in het Engels). NAVO-lidstaten betalen nieuwe projecten gezamenlijk. Zoals de aanleg van vliegvelden of de bouw van hoofdkwartieren en marinebases. Dit betekent ook dat bedrijven uit alle lidstaten mogen deelnemen. Nederlandse bedrijven kunnen dus ook meedingen met NAVO-aanbestedingen buiten Nederland.

Regels NAVO-aanbestedingen
U moet als bedrijf bij NAVO-aanbestedingen rekening houden met het volgende:

• een offerte voor NAVO-projecten gaat altijd over het totale project. Dus geen toeleveringen of deelcontracten;
• de documentatie is in het Engels en Frans (de officiële NAVO-talen);
• voor bepaalde opdrachten eist de NAVO dat betrokken medewerkers een veiligheidsonderzoek ondergaan. De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) voert op verzoek van het Commissariaat Militaire Productie (CMP) het onderzoek uit.

Overheid helpt bij aanbestedingen
Het CMP is aanspreekpunt voor bedrijven die hulp nodig hebben bij de aanbestedingen. Het CMP is onderdeel van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).

Het CMP:

• zorgt ervoor dat de AIVD een veiligheidsonderzoek doet, wanneer de NAVO dit eist;
• is aanspreekpunt wanneer een Declaration of Eligibility wordt gevraagd. Dit is een verklaring met de adres- en contactgegevens van een bedrijf. Heeft de NAVO of 1 van de NAVO-lidstaten een opdracht? Dan vraagt zij aan geïnteresseerde bedrijven om een Declaration of Eligibility. De overheid stuurt deze op verzoek van het bedrijf naar de projectmanager bij de NAVO.
• geeft inzage in NAVO-documenten over de projecten, aan bedrijven die in de projecten geïnteresseerd zijn. De medewerker van het bedrijf die de documenten gaat bekijken, moet eerst een veiligheidsonderzoek doorlopen. Het CMP kan dit onderzoek aanvragen. Vervolgens kan de medewerker de NAVO-documenten inzien bij het ministerie van EZK.

Wilt u meer informatie over de procedure? Stuur dan een e-mail naar: cmp@minezk.nl (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) .

Bondgenoten overleggen
Het is nog niet bepaald hoeveel procent precies nodig is. De bondgenoten overleggen hier nog over. Wel is duidelijk dat investeringen in defensie en veiligheid omhoog moeten. Door de huidige dreigingen is het belangrijk om sneller en meer te investeren.

De taken van de secretaris-generaal van de NAVO

• is voorzitter van de Noord-Atlantische Raad (NAR). Hier worden de belangrijkste besluiten van de NAVO genomen.
• leidt NAVO-top-overleggen, bemiddelt tussen bondgenoten en zorgt dat beslissingen worden genomen en uitgevoerd.
• geeft leiding aan de internationale staf op het hoofdkwartier van de NAVO.
• is woordvoerder van de NAVO. De sg is bijvoorbeeld op persconferenties en officiële momenten van de NAVO te zien.
• is neutraal. Dat betekent dat de sg in dienst staat van alle NAVO-landen en niet beïnvloed wordt door het land waar hij of zij vandaan komt.

De sg werkt vanuit het NAVO-hoofdkwartier in Brussel.

Nederlandse sg's bij de NAVO
Mark Rutte is de 14e sg in de geschiedenis van de NAVO en de 4e Nederlander die deze baan heeft. Zijn Nederlandse voorgangers zijn:

• Jaap de Hoop Scheffer (2004-2009)
• Joseph Luns (1971-1984)
• Dirk Stikker (1961-1964)

Topfuncties NAVO
De hoogste functies van de NAVO zijn verdeeld tussen Europa en Amerika. De sg, de hoogste burgerfunctie is tot nu toe altijd een Europeaan geweest. De militaire opperbevelhebber, de Supreme Allied Commander Europe (SACEUR) is een Amerikaan.

Verboden gebieden voor alle vluchten met drones
Op een aantal plekken in Nederland mag met geen enkele drone worden gevlogen. Dit mag niet boven:

• paleizen en gebouwen van het Koninklijk Huis;
• beschermde natuurgebieden boven de Waddenzee;
• tijdens de NAVO-top rondom Den Haag, Schiphol en Rotterdam The Hague Airport (luchthaven Rotterdam).

NAVO-top 2025: verboden voor drones rondom Den Haag, Schiphol en luchthaven Rotterdam
Vanwege de NAVO-top 2025 (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad)  is het sinds 16 mei verboden om in een straal van 1,8 kilometer rondom het World Forum in Den Haag te vliegen met een drone. Het World Forum is de locatie waar de top plaatsvindt.

Verder is het vanaf 18 juni tot en met 25 juni 2025 verboden om te vliegen met drones in de omgeving van:

• Den Haag;
• Valkenburg;
• Noordwijk.

Het is vanaf 23 juni, 15.00 uur tot en met 25 juni 23.59 uur ook verboden om te vliegen met drones rondom:

• luchthaven Schiphol;
• luchthaven Rotterdam.

Op de vliegkaarten van GoDrone (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad)  en Aeret Kaartviewer staan alle verboden vliegzones. Het vliegverbod geldt voor alle soorten drones. Als u de regels overtreedt, krijgt u een boete en wordt uw drone in beslag genomen.

Alleen drones van bijvoorbeeld de politie en defensie zijn toegestaan in deze gebieden. Die bewaken namelijk de veiligheid.

Extra regels gewicht en hoogte drones
Buiten de verboden vlieggebieden gelden er vanwege de NAVO-top extra regels voor drones. Ze mogen bij het opstijgen maximaal 25 kilogram wegen. Ook mogen drones maximaal 120 meter hoog vliegen. Dit geldt in een straal van 93 kilometer rondom Den Haag. Het verboden vlieggebied uitgezonderd, want daar mogen drones helemaal niet vliegen.

Lokaal mogelijk extra regels
In sommige gemeenten gelden vanwege de NAVO-top ook extra regels voor drones. Bijvoorbeeld in de gemeente Rotterdam. Kijk voor meer informatie op de website van de gemeente waar u bent.

Verboden gebieden voor vluchten met een laag risico (open categorie)
Er gelden speciale regels voor vluchten met een laag risico (open categorie) (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) . Zo mag u in deze categorie niet vliegen boven:

• overheidsgebouwen;
• militaire (oefen)terreinen;
• evenementen of andere tijdelijk afgezette gebieden;
• wegen met een snelheidslimiet van 80 kilometer per uur of hoger;
• spoorlijnen;
• gebieden rond luchthavens;
• sommige Natura 2000-gebieden. Dit bepaalt de provincie of gebiedsbeheerder.
• helikopterplatforms bij ziekenhuizen;
• hoogspanningskabels;
• drinkwatergebieden;
• grote zeehavens;
• bedrijven met gevaarlijke stoffen
• beveiligde terreinen;
• gebieden waar noodhulpdiensten actief zijn;
• laagvliegroutes en –gebieden. Hier zijn tot maximaal 30 meter boven de grond wel drones toegestaan die:
  • van de A1-categorie zijn en maximaal 250 gram wegen;
  • van de A2-categorie zijn en maximaal 4 kilogram wegen.

Verboden gebieden voor vluchten met een gemiddeld risico (specifieke categorie)
Er gelden speciale regels voor vluchten met een gemiddeld risico (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) . U mag deze vluchten alleen uitvoeren met een exploitatievergunning. In deze vergunning staat waar u wel en niet mag vliegen.  

Overzichtskaarten verboden vliegzones
Er zijn verschillende kaarten die tonen waar u niet mag vliegen, of alleen onder bepaalde voorwaarden. U kunt de verboden vliegzones (no-fly zones) voor de open categorie in Nederland vinden op de vliegkaarten van GoDrone (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad)  en Aeret Kaartviewer (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) .

Let op: De situatie ter plekke kan afwijken van wat de kaarten aangeven. Kijk bijvoorbeeld goed naar de aanwezigheid van (hoogspannings)kabels, kranen en andere hoge objecten, (groepen) mensen of ander luchtverkeer. Stop uw vlucht voordat gevaar ontstaat voor andere luchtvaartuigen, mensen, dieren, het milieu of eigendommen.

Deze geografische zones zijn ook te downloaden via een JSON-bestand (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) . Op dit moment kan het bestand in een beperkt aantal typen drones worden ingelezen. Op het besturingssysteem van uw drone ziet u dan in welke zones u niet mag vliegen. Raadpleeg voor het inlezen van dit bestand de gebruiksaanwijzing van uw drone.

Check waar het bericht vandaan komt
Ziet u een bericht op social media? Bijvoorbeeld op Facebook, X (voorheen Twitter) of Instagram? Bedenk dat dit plekken zijn waar iedereen zelf nieuws kan maken en delen. Wees dus kritisch op wat anderen delen en wat u deelt. Let ook op het volgende:

• Accounts checken
  Kijk wie het bericht als eerste online zette. Mensen die nepnieuws willen verspreiden, doen dat vaak met nepaccounts. Check daarom altijd of het account echt is. De officiële profielen van beroemde personen, journalisten en mediabedrijven hebben vaak een blauw vinkje naast hun naam staan. Dat betekent dat zij het profiel zelf hebben gemaakt. U kunt erop vertrouwen dat het profiel echt is.

• Bedoeling van de schrijver
  Bedenk ook met welke bedoelingen de schrijver het bericht heeft geplaatst. Wil de schrijver u ergens van overtuigen? Of een bepaalde reactie uitlokken? Check de achtergrond van de schrijver als de bedoeling niet duidelijk is. Werkt iemand voor een bedrijf of organisatie met bepaalde belangen? Dat kan invloed hebben op de intentie van de schrijver.

• Websites checken
  Nepnieuwsmakers laten hun bericht zoveel mogelijk op echt nieuws lijken. Let daarom goed op van welke website het bericht komt. En of dit een betrouwbare nieuwsbron is. Wilt u weten of een website betrouwbaar is? Bestaat de afzender echt? Kijk dan op pagina’s waar u 'disclaimer' of ‘over ons’ ziet staan. Daarin kunt u ook zien wie de schrijver van een stuk is. Bij nepnieuws is vaak niet duidelijk wie het geschreven heeft.

Check welke bron is gebruikt
In veel nepberichten staat ook waar het nieuws op is gebaseerd. Bijvoorbeeld een onderzoek of een ooggetuige. Soms zijn deze bronnen verzonnen. Check daarom altijd de originele bron. Gebruik een zoekmachine om die te vinden. En bekijk dan of de informatie inderdaad klopt.

Factcheckers op het internet
Is het moeilijk om te zien of een bericht klopt? Kijk dan op speciale websites die de feitjes uit het nieuws onderzoeken (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) . Ook sommige kranten en tv-zenders hebben zo’n rubriek.

Check of u het bericht ergens anders ziet
Ziet u een nieuwsbericht alleen maar op social media? En niet bijvoorbeeld ook in (online) kranten of in een tv-journaal? Dan kunt u zichzelf afvragen of het bericht wel echt is. Misschien is het alleen even heel populair op social media. Kijk of u het bericht ook in andere media terugvindt. Nieuws verschijnt in Nederland op heel veel verschillende websites, in (online) kranten en (televisie)programma’s. Zoek hetzelfde bericht eens ergens anders op. En bekijk dan of er hetzelfde staat. Komt u een bericht bij verschillende serieuze bronnen tegen, dan mag u ervan uitgaan dat het klopt.

Check het bericht helemaal
Nepnieuws kan ook waarheden bevatten. Dat maakt het moeilijk te achterhalen of het om een echt bericht gaat of nepnieuws is. Hoe meer waarheid in een bericht zit, hoe overtuigender het lijkt. Heeft u twijfels over een bericht? Probeer dan te achterhalen hoeveel waar is. Weet u zeker dat een gedeelte van het bericht klopt? Check dan ook de rest van het bericht.

Gaat het om een onderzoek? Controleer dan wie het onderzoek gedaan heeft en hoe. Als er maar weinig mensen aan een onderzoek hebben meegedaan, is de kans klein dat hun meningen voor heel Nederland gelden.

Check waar de foto’s en video’s vandaan komen
Een foto liegt niet? Soms wel! Met speciale computerprogramma’s kunnen mensen foto’s makkelijk bewerken. En soms zelfs nepvideo’s maken die u niet van echt kunt onderscheiden (externe link, opent in een nieuw venster of tabblad) . Kijk daarom kritisch naar de beelden die u ziet. Kijk ook of u dezelfde foto ergens anders op het internet terugziet. Bijvoorbeeld door de foto bij een zoekprogramma te uploaden. Misschien hoort de foto eigenlijk bij een nieuwsbericht met een heel ander verhaal, en geeft de foto daardoor een verkeerde indruk.

Check welke techniek is gebruikt
Nepnieuwsmakers hebben technieken om te zorgen dat u hun verhaal sneller gelooft. Vraag u zichzelf bijvoorbeeld af of de maker van een nieuwsbericht probeert in te spelen op jouw emoties. Bijvoorbeeld met heftige uitspraken en beelden. Controleer of schrijver expres informatie weglaat, of iemand aan het woord laat die zogenaamd ergens verstand van heeft.

Kijk hier voor een overzicht van social media-accounts voor informatie over de NAVO-top.